Płatne autostrady w Polsce – przejazd pojazdem służbowym.

Wprowadzenie nowego elektronicznego systemu poboru opłat E-Toll nadal budzi wiele kontrowersji. Nie wszyscy menadżerowie flot, a zwłaszcza kierowcy, poprawnie rozumieją cała układankę płatnych odcinków dróg w Polsce.

Zacznijmy od początku. W Polsce mamy obecnie oddanych do użytku kilka tysięcy dróg o najwyższym standardzie – są to drogi ekspresowe oraz autostrady. Tworząc tę sieć połączeń, widzimy, jak z roku na rok staje się coraz większa i łączy się w imponującą całość. Tylko w 2021 roku do użytku oddano ponad 400 km nowych tras o parametrach drogi ekspresowej i autostrady. Nadchodzący 2022 rok to czas, gdy nowe kilometry tras pozwolą nam dotrzeć do każdego zakątka kraju w bardziej bezpieczny sposób.

Wszystkie drogi ekspresowe, tak samo jak krajowe, są w zarządzaniu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA). Instytucja ta dba o ich utrzymanie i bieżące zarządzanie. W przypadku sieci autostrad sprawa się bardziej skomplikowana. Gdyż Nie wszystkie odcinki najwyższej klasy dróg w naszym kraju są pod jurysdykcją GDDKiA.

Płatne autostrady w Polsce oraz zarządcy tych odcinków.

• Odcinek autostrady A2 Święcko (granica PL/DE) – Konin (z pominięciem odcinka autostradowej obwodnicy Poznania) : odcinek zarządzany przez koncesjonariusza jakim jest Autostrada Wielkopolska S.A.
• Fragment autostrady A1 na odcinku Toruń – Gdańsk: odcinek zarządzany przez koncesjonariusza jakim jest Amber ONE.
• Autostrada A4 na odcinku Myślenice – Balice (Kraków): odcinek zarządzany przez koncesjonariusza jakim jest Stalexport Autostrada Małopolska.
• Fragment autostrady A2 Konin – Stryków (Łódź): odcinek zarządzany przez GDDKiA.
• Autostrada A4 na odcinku Wrocław – Gliwice: odcinek zarządzany przez GDDKiA.

Firmy, które są koncesjonariuszami, nabyły prawa do czerpania korzyści materialnych z wybudowanych przez siebie dróg. To wynika z umowy z Państwem Polskim, w zamian za ich utrzymanie. Po upływie koncesji wybrane odcinki dróg przechodzą na własność Skarbu Państwa i dostają się pod zarządzanie GDDKiA. Wobec ww. odcinków 1-3 stanie się to:

• Autostradzie Wielkopolskiej koncesja kończy się w 2037 roku.
• Firmie Amber ONE kończy się w 2039 roku.
• Firmie Stalexport Autostrada Małopolska koncesja kończy się 13 marca 2027 roku.

Ponadto, w naszym kraju mamy również autostrady zarządzane przez GDDKiA, które są bezpłatne dla pojazdów osobowych. Nalezą do nich:

• Odcinek A4 na odcinku od Wrocławia do Zgorzelca (granica PL/DE).
• Autostrada A4 na odcinku od Gliwic do Myślenic (obwodnica GOP).
• Część A4 na odcinku od Balic (Kraków) do Medyki (granica PL/UA).
• Autostrada A2 od Strykowa (Łódź) do Mińska Mazowieckiego.
• Odcinek A1 od Torunia aż do granicy w Gorzyczkach (PL/CZ).
• Autostrada A6, A8 i A18 na całej długości.  

Systemy poboru opłat na autostradach w Polsce.

Zarządcy odcinków płatnych autostrad ustalają swoje systemy poboru opłat i stawki za przejazd. Te muszą być zgodne z krajowymi i unijnymi przepisami. A trzeba przypomnieć iż: stawki nie mogą być dowolnie podnoszone, muszą odzwierciedlać sytuację gospodarczą i wskaźniki makroekonomiczne.

W praktyce wygląda to następująco:

1. Odcinki zarządzane przez Autostradę Wielkopolską są zupełnie oddzielnym organizmem płatniczym z funkcjonującymi bramkami i opłatami ręcznymi. Na odcinkach A2 pod zarządem AWLKP nie ma żadnego systemu zautomatyzowanych opłat. Opłaty można realizować wyłącznie na PPO gotówką, karta lub kartą paliwową.
2. Na odcinku A1 zarządzanym przez AMBER ONE istnieją PPO pobierające opłaty gotówką, kartą i kartą paliwową. Koncesjonariusz umożliwia zautomatyzowany przejazd pojazdom z aplikacjami/systemami powiązanymi płatniczo.
3. Na odcinku A4 w zarządzaniu Stalexport AM obowiązują najpopularniejsze metody płatności, a dzięki wydzielonym pasom i videoidentyfikacji numerów rejestracyjnych jest możliwość zautomatyzowanego przejazdu przez PPO.

Można również korzystać ze specjalnych aplikacji, które są swoistymi integratorami płatniczymi, również dla klientów biznesowych. Jednym z przykładów jest Autopay, który umożliwia omijanie kolejek do bramek na odcinkach A1 i A4. To poprzez specjalne pasy oraz automatyczne odczytywanie numerów rejestracyjnych. Można także korzystać z systemu e-TOLL na odcinkach A2 i A4 zarządzanych przez GDDKiA.

System jest skomplikowany i niejednoznaczny, co sprawia problemy osobom korzystającym z kluczowych dróg okazjonalnie. Dla firm, których kierowcy regularnie jeżdżą po polskich drogach klasy A, integracja z systemem E-Toll jest absolutnie obowiązkowa.

E-Toll – które odcinki autostrad podlegają opłatom.

• od 1 października to jedyny obowiązkowy system poboru opłat drogowych w Polsce dla pojazdów powyżej 3,5t DMC i swoim zasięgiem, dla tej kategorii pojazdów, obejmuje ponad 4400 km dróg, w tym wybrane odcinki autostrad, dróg ekspresowych i krajowych.
• w systemie e-TOLL nie ma opłat za prywatne odcinki autostrad zarządzane przez koncesjonariuszy. To utrzymane będzie przez wiele lat. Są to odcinki A1 Toruń-Gdańsk (Amber ONE), A2 Konin – Nowy Tomyśl (Autostrada Wielkopolska) oraz A4 Mysłowice – Kraków (Stalexport Autostrada Małopolska).
• w systemie e-TOLL od 1 października należy wnosić opłaty za odcinki płatnych autostrad będących w zarządzaniu GDDKiA, tj. A2 Konin – Stryków (Łódź) oraz A4 Wrocław – Sośnica (Gliwice). Obowiązek ten od 1 października dotyczy pojazdów ciężkich, tj. o DMC powyżej 3,5t.
• w system e-TOLL od 1 grudnia zostaną włączone pojazdy lekkiej, tj. motocykle, pojazdy osobowe i dostawcze o dopuszczalnej masie całkowitej poniżej 3,5 tony. Kategoria tych pojazdów w systemie e-TOLL za pomocą urządzeń OBU, ZSL, aplikacji e-TOLL lub biletu online będzie wnosiła opłaty wyłącznie za dwa odcinki autostrad w Polsce (A2 i A4 w zarządzaniu GDDKiA).
• od 1 grudnia nie będą działały szlabany na państwowych odcinkach najwyższej kategorii dróg w Polsce, tj. A4 Wrocław-Gliwice oraz A2 Konin-Łódź. Dla pojazdów lekkich obowiązują te same zasady rozliczeń na innych odcinkach autostrad. To dotyczy zarządzanych przez różne podmioty niż GDDKiA. Drogi ekspresowe, krajowe i niższych kategorii nadal pozostają bezpłatne.
• za brak opłaty, źle skonfigurowane konto lub błędne dane grozi mandat karny od 500 do 1500 PLN w przypadku kontroli.
• najbezpieczniejszym i najpewniejszym dostawcą usług e-TOLL jest Cartrack Polska. Na co dzień optymalizuje procesy biznesowe wobec ponad 40 000 pojazdów. Posiada także ponad 10 lat doświadczenia w zakresie usług telemetrycznych i BIG DATA dla flot. Usługi i urządzenia Cartrack Polska są certyfikowane i akredytowane przez Ministerstwo Finansów i Krajową Administrację Skarbową.

Płatne wszystkie autostrady w Polsce.

Z tego względu, na dzień dzisiejszy w Polsce mamy jeszcze setki kilometrów autostrad nie objętych żadnymi opłatami. Jest to jednak przejściowy stan rzeczy. Podczas otwarcia nowych odcinków autostrady A1 w województwie łódzkim minister infrastruktury Andrzej Adamczyk ogłosił, że era darmowych autostrad się zamyka. Ta wypowiedź z początku stycznia 2021 pokazuje jasny kierunek Rządu w sprawie opłat za drogi publiczne w naszym kraju.

Finalnie Ministerstwo Infrastruktury planuje w tym roku powiększyć sieć płatnych odcinków dróg krajowych o 1500 kilometrów – przekazał podczas posiedzenia sejmowej Komisji Infrastruktury dyrektor Departamentu Dróg Publicznych w Ministerstwie Infrastruktury Jarosław Waszkiewicz. Dodał, że resort będzie działał we współpracy z resortem finansów.

Potwierdzeniem tego jest informacja na stronie GDDKiA: Zgodnie z obowiązującym prawem wszystkie autostrady w Polsce będą płatne.

Minister Adamczyk podkreślił, że rozszerzenie opłat nie nastąpi w 2022-2023. Niemniej, zakończenie prac na kluczowych odcinkach dróg oraz przejęcie koncesjonowanych autostrad (2027, 2037, 2039) przybliżają jednolity system poboru opłat GPS. Taki system już działa pod nazwą E-Toll, wybierając ostatecznie system viaTOLL, który bazował na radiowej transmisji danych.

Redukcja kosztów floty pojazdów dzięki telemetrii z E-Toll

E-Toll posiada zasięg docelowy obejmujący wszystkie odcinki dróg w kraju. Stanie się jedynym i obowiązkowym systemem rozliczeń dla przejazdów w Polsce, z różnicami w zależności od kategorii pojazdów. Obecnie już możemy przygotowywać floty pojazdów oraz naszych kierowców do bezpiecznego, bezdotykowego i zautomatyzowanego poruszania się po autostradach w Polsce.

Finalnie system E-Toll dostępny jest w Cartrack Polska. Błyskawiczna instalacja certyfikowanego urządzenia przez KAS oraz Ministerstwo Finansów umożliwia automatyczne zarządzanie opłatami za kluczowe odcinki dróg w Polsce. To nie tylko optymalizuje koszty użytkowania pojazdów, ale także redukuje ślad węglowy i usprawnia procesy biznesowe. Z pewnością Cartrack Polska oferuje systemy BIG DATA do monitoringu pojazdów GPS, które w ramach swojej funkcjonalności oferują również integrację z E-Toll.